به گزارش آی فیلم2، منار جام در ولايت كوهستانی غور در مركز افغانستان موقعيت دارد. این مناره با نام «برج جام » شناخته می شود و از مهم ترین مناطق دیدنی کشور افغانستان به حساب می آید.
اين ساحه در فاصله تقريبی 70 کیلومتری از مركز ولايت چخچران و 215 كيلومتری شرق هرات که این مسیر حدود 8 تا 12 ساعت با موتر طی می شود، در دره ای عميق که حدود 1900 متر بالاتر از سطح دريا در ميان كوه های مرتفع 3000 متر بالاتر از سطح دريا قرار دارد.
اين محيط خشن دارای زمستان بسیار سرد و تابستانی بسيار گرم و خشك است در اين مناطق وسعت زمين های هموار برای كشاورزی كم بوده و چراگاههای كه در سر تا سر منطقه پراكنده است برای چراندن حيوانات اهلی مورد استعمال قرار می گیرد.
جام پايتخت تابستانی سلسلهء غوريان بوده كه در فاصله 14 فرسخی تقريبا 200 كيلومتر از جنوب شرقی پايتخت زمستانی آنان قرار داشته است.
منار جام بين تقاطع دو دريای هری رود و جم رود قرار دارد. دريای بزرگتر يا همان هری رود از شرق به غرب در امتداد شكستگی كه از ايران تا به افغانستان امتداد دارد جریان دارد.
این شكستگی مشخص ترين مرز فلات آسيا محسوب می شود، با وجود این شکست و تعداد زياد زلزله ها، پا برجا ماندن اين منار خود بسیار حیرت آور می باشد.
ديگر عامل مهم جغرافیایی كه اين منار را تهديد می كند فرسايش ايجاد شده توسط فوران آب های دریاهای پیرامون منار می باشد.
در دهه های 1960 و 1970 میلادی تعداد محدودی از توريست ها از ساحه ديدن می كردند كه با شروع تهاجم شوروی و دور دست بودن ساحه از اين حجم كم بازديدكنندگان نیز كاسته شد.
همزمان با اين مناقشات غارت های پراکنده ای در ساحه به وقوع پيوست، در این اواخر با تحولات پديد آمده؛ آهسته، آهسته به تعداد توريست های كه از ساحه ديدن می كنند افزوده می شود.
منار جام دارای ارتفاع نزدیک به 62 متر بوده که از لحاظ ساختاری تنها رقیب منار قطب در دهلی است، منار قطب خود نیز توسط غوریان در سال 1119 بنا گردید.
ساخت منار جام منسوب است به «سلطان غیاث الدین» حاکم وقت غوریان که ما بین سال های 1163 الی 1203 هجری خورشیدی حاکم مطلق غوریان بود. با وجود این تاریخ ساخت این اثر به طور کامل مشخص نیست.
قسمت خارجی منار دارای تزئینات زیبا مخلوطی از تزئینات هندسی و آیه های سورهء مریم که روایت داستان حضرت مریم مادر حضرت عیسی در قرآن شریف (سورهء 19 قران شریف) می باشد.
از دیگر نکات با اهمیت معماری این بنا، راهزینه هایی(پله هایی) که به سه بالکون ختم می گردد که کتارهای(نرده های) چوبی آن متاسفانه از بین رفته است.
دروازه های ورودی در زیر خروارها خاک دفن شده است. به روایت افسانه ها راه های مخفی ما بین قصر زرافشان و منار جام از زیر هری رود وجود دارد.
هدف از ساخت این منار یا بهتر بگویم این برج هنوز در هاله ای از ابهام باقی مانده است از نوشته های پیرامون منار بر می آید که این منار دارای اهمیت مذهبی مهمی بوده است خصوصاً با کشفیات که باستان شناسان در اطراف شرق منار پیدا کرده اند به نوعی گویای یک حویلی (حیاط) بزرگ می باشد.
شاید همیشه فکر می کردید که از مناره ها برای اذان گویی و یا اعلام خبرهای مهم استفاده میشده اند اما برج جام نشان می دهد که برج و مناره ها کاربری های دیگری هم داشته اند.
گفته می شود که مسلمانان در زمان فتح افغانستان این برج را ساختند تا نمادی باشد برای این پیروزی بزرگ. اما یکی دیگر از مهم ترین دلایل ساخت برج جام راهنمایی کردن کاروان ها بوده است؛ در زمان های گذشته که وسایل ارتباطی بسیار ضعیف بودند امکان گم شدن کاروان در مسیر زیاد بود، به همین دلیل این برج را ساختند که کاروان هایی که از ولایت غور عبور می کنند موقعیت جغرافیایی خود را بهتر تشخیص دهند.
همچنان فردی به عنوان دیدبان بالای این برج می رفت و حکام را از نزدیک شدن افراد مهم و یا دشمن با خبر می نمود.
اهمیت بین المللی منار جام و این ساحه حول آن زمانی به جهانیان دوباره معرفی شد که به عنوان اولین ساحه افغانستان برای قرار گیری در لیست میراث جهانی یونسکو معرفی گردید.
این درحالی است که این بنای تاریخی افغانستان با تهدید جدی فروریختن مواجه است. نمایندگان ولایت غور و برخی باشندگان این ولایت بارها در پارلمان این کشور اخطار داده اند که منار جام درمعرض خطر نابودی قرار دارد.
آن ها از حکومت افغانستان و یونسکو می خواهند تا پیش از این که این منار از بین برود، اقدام عملی نمایند چرا که با فرو ریزی منار جام یک یادگار بزرگ، یک تذکره مهم و شاهکار هنری افغانستان از بین برود.
با این همه مقام های وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان می گویند که این وزارت با یونسکو تلاش دارد تا خطراتی که در سال های آینده این منار را تهدید می کند، رفع کنند.
ف ا/ ب م
